Praktijkondersteuner Huisartsenzorg

De POH verleent gedelegeerde medisch-inhoudelijke huisartsgeneeskundige generalistische zorg aan patiënten met chronische- en progressieve- en/of complexe somatische problematiek.
Naast het leveren van generalistische zorg kan het accent liggen op:   

• Diabetes mellitus type 2;  
• Astma/COPD;  
• Cardiovasculair risicomanagement (CVRM); 
• Kwetsbare ouderen; 
• Leefstijl en voeding; 
• Oncologie; 
• Dementie; 
• Palliatieve zorg. 

De POH is onderdeel van het generalistisch team van de huisartsenvoorziening dat zorg draagt voor alle leeftijdsgroepen binnen de patiëntenpopulatie.  

De taken van de POH: 

• Verleent gedelegeerde medisch-inhoudelijke huisartsgeneeskundige zorg aan patiënten met chronische, progressieve en/of complexe somatische problematiek, met name diabetes, astma/COPD, CVRM en kwetsbare ouderen;  
• Houdt spreekuur en legt huisbezoeken af;  
• Inventariseert en analyseert de medische-, verpleegkundige- of sociale problemen, bepaalt methodiek en stelt een zorgplan op; 
• Geeft psychosociale begeleiding en ondersteuning; 
• Coördineert het zorgproces en verwijst eventueel door; 
• Draagt bij aan de ontwikkeling van het kwaliteitsbeleid door het opstellen en actueel houden van procedures/werkwijzen en protocollen. 

De POH functioneert op hbo-niveau, dat wil zeggen:  

1. Zij functioneert binnen de gedelegeerde taken met grote mate van zelfstandigheid en is in staat om binnen het eigen vakgebied gecompliceerde vraagstukken en situaties op te lossen.  
2. Zij is in staat om zelfstandig ontwikkelingen op het eigen vakgebied bij te houden, hierover met anderen te communiceren, en deze ontwikkelingen waar zinvol en verantwoord te implementeren in de eigen werkzaamheden.  
3. De praktijkondersteuner heeft als professional een eigen verantwoordelijkheid voor de uitgevoerde taken. De huisarts blijft eindverantwoordelijk.  

De functie POH is ingedeeld in schaal 7 van de CAO Huisartsenzorg.  

In de Handreiking Functiewaardering Huisartsenzorg 2023 vind je een uitgebreide beschrijving van de functie van POH (pag. 27-28). In bijlage 2 van de handreiking staat een korte beschrijving van de functie in de functiematrix (pag. 78).

Wat doet de Werkgroep Deskundigheidbevordering Praktijkondersteuners (WDP)? 
De WDP is verantwoordelijk voor het ZEL-nascholingsprogramma voor POH. Jaarlijks organiseren wij 2 tot 4 nascholingen waarvoor je je kunt inschrijven via de website. De leden van de WDP zijn van begin tot eind betrokken bij een scholing. Dat betekent onder andere dat zij:  

• Het curriculum vaststellen;  
• Zorgen voor een geschikte docent en samen met de docent de scholing uitwerken;  
• De verdere voorbereidingen voor de scholing samen met ZEL Deskundigheidbevordering oppakken;  
• Jaarlijks 3 keer overleggen, brainstormen over nieuwe onderwerpen en de voortgang van de scholingen en de evaluaties bespreken. 

Wie zijn wij? 
Brenda Teutenberg, Nascholingscoördinator ZEL  
Nellie van den Berge, Kaderverpleegkundige Diabetes 
Ria Verboon, POH 

Hoe zijn wij te bereiken? 
Voor vragen en op- of aanmerkingen kun je contact opnemen met onze nascholingscoördinator:
Brenda Teutenberg.   
T     +316 12279767 of 0174-210440 
M   bteutenberg@zel.nl of nascholing@zel.nl. 
 
We zoeken nog versterking voor de WDP! Lijkt het je interessant en vind je het leuk om mee te denken over het scholingsprogramma voor POH? Bekijk dan hier de vacature en solliciteer!

Wie zijn wij?           

• Intervisiegroep: Westland 1 en Beukenlaan Delft 
  Intervisiebegeleider:  Natasja van den Ende, Adviseur huisartsenzorg ZEL
• Intervisiegroep: Delft
  Intervisiebegeleider: Marjan Pruijt, POH
• Intervisiegroep: NWN
  Intervisiebegeleider: Simone Meijers, POH
• Intervisiegroep: Oostland
  Intervisiebegeleider: Antoinet Smallegange, projectadviseur ZEL
• Intervisiegroep: Westland 2
  Intervisiebegeleider: Lilian Maas, POH 

Wat is intervisie? 
Intervisie is een manier om met collega’s situaties te bespreken die je in je werk tegenkomt en die impact op je hebben. Het gaat hierbij niet om de medische inhoud, maar over hoe je met de situatie omgaat en wat het met je doet. Het is dus een manier om aan je persoonlijke ontwikkeling en groei te werken, gericht op je functie. De collega’s denken onderling mee over de situatie, waardoor men met en van elkaar kan leren. Door uit te wisselen kun je inzicht krijgen in wat een situatie met je doet en hoe je daar in het vervolg anders mee om kunt gaan. De groep bepaalt niet hoe je dat moet doen, je bepaalt zelf de eigen leerpunten. 

Bij intervisie volg je een gestructureerde werkwijze waarbij een intervisie begeleider aanwezig is die het proces bewaakt, zorgt dat iedereen aan bod komt en dat er een veilige werkomgeving is. 

We komen 4 keer per jaar bij elkaar in vaste groepen. Een intervisiegroep bestaat uit minimaal 6 en maximaal 8 deelnemers.  

Aanmelden? 
Neem voor vragen over het starten, deelnemen of begeleiden van een intervisiegroep contact op met onze nascholingscoördinator:  
Brenda Teutenberg.   
T     +316 12279767  of 0174-210440 
M  bteutenberg@zel.nl of nascholing@zel.nl.

Welke opleidingen zijn er?* 
Er zijn diverse opleidingsmogelijkheden om praktijkondersteuner te worden. Zo kunnen leerlingen vanuit een vooropleiding op mbo- of hbo-niveau kiezen voor een opleidingsinstituut. Heeft iemand geen hbo-diploma, dan kan het, afhankelijk van het opleidingsinstituut, zijn dat er een assessment nodig is.  De functie van praktijkondersteuner vereist uiteindelijk hbo-werk- en denkniveau.  
 
Hieronder staan links voor meer informatie van enkele opleidingsinstituten: 

• Breederode:     
  • Voor NLQF Niveau-5 Meer informatie of contact: Info@breederode.nl.  
  • Voor NLQF Niveau-6 Meer informatie of contact: Info@breederode.nl. 
• InHolland: Meer informatie of contact: gsw.academy@inholland.nl. 
• Capabel: Meer informatie of contact: opleiding@capabelhogeschool.nl.  

Hieronder een overzicht ter vergelijking.


(*) We zijn met deze opsomming niet volledig, maar willen hiermee een indruk geven van enkele opleidingsmogelijkheden. Deze samenvatting is bedoeld ter algemene informatie over de scholingsmogelijkheden en -inhoud. Hoewel zorg is besteed aan de juistheid en actualiteit van de informatie, kunnen er geen rechten aan worden ontleend. Wijzigingen in inhoud, duur, voorwaarden of beschikbaarheid van scholing zijn te allen tijde voorbehouden. 

Benodigde competenties in het beroep van praktijkondersteuner:  

• Organiseren: de praktijkondersteuner als organisator; 
• Communicatie: de praktijkondersteuner als communicator; 
• Samenwerking: de praktijkondersteuner als samenwerkingspartner; 
• Professionaliteit: de praktijkondersteuner als kwaliteitsbevorderaar; 
• Innovatie: de praktijkondersteuner als innovator. 

Bekijk hier de volledige weergave van de functie en het competentieprofiel Praktijkondersteuner in de huisartsenzorg.

Begeleiding van een POH in opleiding 
In de eerste twee maanden krijgt de POH in opleiding intensieve begeleiding van een ervaren POH of huisarts.  

De invulling van de begeleiding is afhankelijk van de achtergrond en ervaring van de POH in opleiding. Een doktersassistente die al jarenlang in de praktijk werkt, is vaak al bekend met het HIS en de werkprocessen binnen de huisartsenpraktijk. Wanneer de POH in opleiding al een ervaren verpleegkundige is, is zij doorgaans snel in staat om zelfstandig een spreekuur te draaien. 

Een verpleegkundige afkomstig uit het ziekenhuis moet daarentegen eerst vertrouwd raken met de werkwijze in de eerstelijnszorg en met het gebruik van het HIS (en eventuele andere systemen). Dit vraagt om een andere vorm van begeleiding. 

De begeleiding wordt stapsgewijs afgebouwd, zodat de POH in opleiding steeds zelfstandiger een spreekuur kan voeren. Dit proces kan er als volgt uitzien:

• De POH in opleiding kijkt mee met een ervaren POH; 
• De POH in opleiding kijkt mee met een ervaren POH. En vult tijdens het consult het HIS in; 
• De POH in opleiding voert een eerste consult uit met een stabiele patiënt (bijvoorbeeld CVRM), terwijl de ervaren POH meekijkt en het HIS invult. Het consult wordt voor- en nabesproken; 
• De POH in opleiding voert het consult uit en vult zelf het HIS in, terwijl de ervaren POH meekijkt. Ook dit consult wordt voor- en nabesproken; 
• De POH in opleiding voert zelfstandig het consult uit en verwerkt de gegevens in het HIS. De ervaren POH is beschikbaar voor ondersteuning indien nodig. Het consult wordt voor- en nabesproken. 

Naast deze directe begeleiding heeft de stagebegeleider ook een rol in het geven van feedback, het beoordelen en aftekenen van opdrachten, het voeren van POP-gesprekken en het afnemen van praktijktoetsen. Omdat het om een praktijkgerichte opleiding gaat, worden verschillende competenties direct in de praktijk beoordeeld. 
Bron: Breederode 

Begeleiding van studenten in de praktijk – hoe doen opleiders dat? 
Een goede praktijkbegeleiding is cruciaal voor de ontwikkeling van studenten tijdens hun opleiding tot praktijkondersteuner (POH). Opleiders verschillen in hun aanpak en ondersteuning richting studenten én stagebegeleiders. Hieronder vindt u een overzicht van hoe drie opleiders de begeleiding van studenten in de praktijk vormgeven. 

Breederode Hogeschool 
Voor stagebegeleiders stelt Breederode stagegidsen beschikbaar voor beide opleidingsniveaus. Daarnaast biedt de hogeschool een gratis en geaccrediteerde online training Teach the Teacher aan. Deze training geeft uitleg over de opleiding, biedt handvatten voor het creëren van leermomenten in de dagelijkse praktijk en biedt ruimte voor vragen en ervaringsuitwisseling. Stagebegeleiders kunnen zich via de website aanmelden voor deze training wanneer zij een student van Breederode begeleiden. 

Elke opleidingsgroep heeft een vaste studieloopbaanbegeleider (SLB) die laagdrempelig bereikbaar is voor stagebegeleiders. Ook de programmamanager is gemakkelijk te benaderen. Als er geen ervaren POH in de praktijk aanwezig is, kan de huisarts de begeleiding op zich nemen, al vervult deze uiteraard een andere rol binnen de praktijk. 

Capabel Hogeschool 
Studenten lopen gedurende 10 maanden stage in een huisartsenpraktijk of gezondheidscentrum, gemiddeld 8 tot 12 uur per week. Dit komt neer op minimaal 320 netto stage-uren. Tijdens de beroepspraktijkvorming verdiept de student zich in de verschillende CanMEDS-rollen (beroepscompetentieprofiel POH) en leert hij of zij midden-complexe zorg te verlenen. Hiervoor is een scorekaart beschikbaar om de complexiteit van de zorg te bepalen. 

Uitgangspunten van de stage zijn: oriënteren op de beroepspraktijk, toepassen van kennis en het vergroten van beroepsvaardigheden. Studenten hebben direct cliëntencontact en worden begeleid door een praktijkbegeleider, bij voorkeur een ervaren POH of praktijkverpleegkundige. Regelmatige feedback- en evaluatiemomenten maken deel uit van het begeleidingstraject, evenals het invullen van beoordelingsformulieren en de urenverantwoording. 

Vanuit Capabel ontvangt de student begeleiding van een docent Hbo-V/POH. Deze neemt 6 tot 8 weken na de start contact op met de praktijk om de voortgang te bespreken en plant een stagebezoek in – fysiek of digitaal, in overleg. 

Hogeschool Inholland 
Studenten lopen gemiddeld 8 uur per week stage gedurende de opleiding. Vooraf wordt een stageovereenkomst opgesteld en ondertekend door zowel de student als de praktijkbegeleider – een huisarts of ervaren POH. De praktijkbegeleider maakt gemiddeld één uur per week vrij voor begeleiding en fungeert als vast aanspreekpunt (‘toeverlaat’) voor de student in de praktijk. 

De begeleiding omvat onder andere:

• Introductie van de student in de praktijkorganisatie, patiëntenpopulatie en werkwijze 
• Uitleg over verwachtingen, huisregels en beschikbare leeractiviteiten 
• Ondersteuning bij het opstellen en uitvoeren van het Individueel StageWerkPlan (ISWP) 
• Observeren, onder begeleiding uitvoeren en zelfstandig werken volgens de leerdoelen 
• Regelmatige feedback, reflectiegesprekken en bijstelling van het ISWP 
• Tussentijdse en eindevaluatie van het functioneren en leerproces 
• Beoordeling van twee consulten: één met een Diabetes type 2-patiënt en één naar keuze (Astma/COPD of CVRM) 
• Ondertekening van het aanwezigheidsformulier 

De student formuleert leerdoelen aan de hand van zeven competentiegebieden en bouwt in de stage geleidelijk zelfstandigheid op: van meelopen tot zelfstandig werken onder supervisie. 

Vanuit Inholland wordt de student begeleid door een vaste docentbegeleider (intervisor). Deze begeleidt het opstarten van de stage, geeft feedback op het ISWP en onderhoudt contact met de praktijk – minimaal eenmaal halverwege de opleiding. Ook beoordeelt de docent het stageverslag en bewaakt de voortgang van het leerproces.

Neem contact met ons op als: 

• Je wilt sparren over de mogelijkheden op het gebied van de verschillende opleidingstrajecten; 
• De POH in opleiding behoefte heeft om mee te kijken met een ervaren collega POH in de regio;
• Je ondersteuning nodig hebt bij het vinden van een POH;
• Je als POH een verticale of horizontale stap wilt zetten in jouw loopbaan of als je naast je huidige baan juist tijd over hebt. Wij kunnen met je meedenken over de opties.

Neem contact op met:  
Sanne Boerman Sboerman@zel.nl of 06-30517950.

De competenties van de POH worden ingedeeld in 7 competentiegebieden:  

1. Zorgverlener;  
   De POH verleent doelgerichte (gedelegeerde) zorg aan chronisch zieken in de huisartsenzorg, met name aan patiënten met (risico op) diabetes mellitus type 2, cardiovasculaire aandoeningen en astma/COPD. Zij doet dat op methodische wijze en maakt daarbij gebruik van beschikbare (NHG-)Standaarden en instrumenten voor de specifieke patiëntengroepen. De POH versterkt, voor zover mogelijk, het zelfmanagement van mensen in hun omgeving. Zij richt zich daarbij op gezamenlijke besluitvorming met de patiënt en zijn/haar naasten. Ze houdt hierbij rekening met de diversiteit in levensomstandigheden en persoonlijke eigenschappen, cultuur en levensbeschouwing.  
   
   
2. Communicator;  
   De POH communiceert op persoonsgerichte en professionele wijze met de patiënt (en eventueel zijn/haar informele netwerk), en streeft naar optimale informatie-uitwisseling. 
   
   
3. Samenwerkingspartner;  
   De POH gaat een vertrouwensrelatie aan met de patiënt, werkt vanuit het principe van gezamenlijke besluitvorming effectief samen met de patiënt en zijn/haar naasten, en ondersteunt hen in het zelfmanagement. De POH werkt zowel binnen als buiten de eigen praktijk samen met andere beroepsbeoefenaren of instanties, waarbij zij als autonome professional haar bijdrage levert aan de kwaliteit en continuïteit van zorg. 
   
   
4. Reflectieve professional;  
   De POH reflecteert voortdurend en methodisch op haar eigen handelen in de samenwerking met de patiënt en andere zorgverleners. Ze betrekt hierbij inhoudelijke, procesmatige en moreel-ethische aspecten van haar keuzes en beslissingen. Het gaat hierbij om het doelgericht hanteren van professionele rollen in de zorgverlening en praktijkvoering, en om het positioneren, profileren en inhoudelijk ontwikkelen van de functie in de huisartsenzorg. 
   
   
5. Gezondheidsbevorderaar;  
   De POH geeft doelgerichte educatie en voorlichting aan individuele patiënten in de huisartsenzorg, met name aan patiënten met (risico op) diabetes mellitus type 2, hart- en vaataandoeningen en astma/COPD. Het doel hiervan is om te zorgen voor kennisvermeerdering, gedragsverandering en het leren omgaan met de (gevolgen van de) aandoening. Zij maakt daarbij gebruik van de beschikbare middelen voor de specifieke patiëntengroepen. De POH biedt inzicht in de factoren die van invloed zijn op de ervaren gezondheid en de mogelijkheden van eigen regie. 
   
   
6. Organisator;  
   De POH organiseert effectief en efficiënt de eigen zorgverlening binnen de randvoorwaarden en inhoudelijke kaders. 
   
   
7. Professional en kwaliteitsbevorderaar; 
   De POH verbetert systematisch de kwaliteit en bewaakt de kwaliteit van de eigen zorgverlening en praktijkvoering in de huisartsenzorg. De POH levert een bijdrage aan kwaliteitssystemen binnen de praktijk en is betrokken bij het toepasbaar maken en uitvoeren van standaarden, richtlijnen, protocollen en zorgtechnologie. Ook signaleert ze het ontbreken hiervan en draagt ze bij aan de ontwikkeling van deze systemen. 

Klik hier voor het volledige competentieprofiel-POH. 

Wil je starten met een POH-GGZ in de praktijk of uitbreiden? In deze factsheet Werkgeverschap POH-GGZ 2020 staan de mogelijkheden per aanbieder beschreven. In hoofdlijnen komt het neer op de volgende varianten: huisarts als werkgever, ZZP of detachering. Voor vragen kan je contact opnemen met het secretariaat via secretariaat@zel.nl of 0174-210440.

Meer informatie volgt binnenkort

De informatie op deze pagina volgt binnenkort